BEBEK VE ÇOCUKLAR UYKUDAN NASIL UYANMALI/UYANDIRILMALI?

Çocuklar kendi kendilerine uykudan uyanabilir veya ebeveynleri ya da bakım verenleri tarafından uyandırılabilirler. Bu konuda iki noktaya dikkat edilmesi önemlidir:

• Uyandırılma sırasında bebeğin uykunun hangi evresinde olduğu yani uyku döngüsünün tamamlayıp tamamlamadığı
• Uyanma/uyandırılma öncesi ve sonrası süreçte ebeveyn veya bakım verenleri tutum ve davranışları

Bebek ve çocuğun uyuma ve uyanma vakitlerinin uyku döngüleri ve biyolojik saatleri (sirkadiyen ritim) ile uyumlu olması insan fizyolojisine daha uygundur. Çocuklar biyolojik saatlerine uygun şekilde uyuyup uyandıklarında kendilerini daha dinlenmiş ve enerjik hissederler. Uyku döngüsü tamamlanmadan, özellikle derin uykudan uyandırılmak ise uyku yoksunluğuna, huzursuzluk ve hırçınlığı ve gün içinde aktivite düşüklüğü ve yorgunluğa neden olabilir. Bu nedenle özellikle bebek ve küçük çocukların mümkün olduğunca kendi kendine uyanmaları tercih edilmelidir.

Ancak ebeveyn ya da bakım veren tarafından uygun şekilde uyandırılma da kötü ya da yanlış değildir ve bazı durumlarda gerekli olabilir. Bu nedenle günlük yaşamın gereklilikleri ve çocuğun ihtiyaçlarına göre uyarlamalar yapılabilir. Örneğin bebeğin uyku düzeninin oluşturulması sırasında bebeğe yardımcı olmak için, sağlık kontrolleri, acil veya planlı olmayan durumlar gibi zorunlu hallerde bebek ve çocuklar yetişkinler tarafından uykularından uyandırılabilir. Ayrıca daha büyük çocukların okullarına zamanında gidebilmeleri için ebeveyn ve/veya bakım verenleri tarafından programlı olarak uykularından uyandırılmaları gerekebilir.

Bir bebek veya çocuk bir yetişkin tarından uykudan uyandırılacaksa mümkün olduğunca nazik olunmalı, ani ve hızlı hareketlerden, yüksek ses ve gürültüden kaçınılmalıdır. Özellikle sabah ilk uyanmalarda bebek veya çocuğun uyanma saatinden önce perdelerinin açılarak güneş ışınlarının odaya girmesinin sağlanması, odanın havalandırılması, nazik dokunuş ve seslenmeler çocuğun konforlu şekilde uyanmasına yardım edebilir.

Yukarıdaki bilgiler ışığında her iki yöntemin avantaj ve dezavantajları karşılaştırıldığında:

Kendi kendine uyanma doğal biyolojik ritme daha uygundur ve sağlıklı seçenek olarak kabul edilir. Bebek ve çocuğun dinlenmiş ve uykusunu almış olarak uyanma ihtimali daha yüksektir. Ancak bazı durumlarda ebeveyn programlarının ve çocuğun okul saatlerinin aksamasına neden olabilir.

Ebeveyn veya bakım veren tarafından uyandırılma günlük programlara uyumu kolaylaştırır, küçük bebeklerin biyolojik ritimlerinin oluşmasına yardımcı olur ve rehberlik sağlar. Ancak bazen bebek veya çocuğun tam dinlenmeden veya uyku döngüsü tamamlanmadan uyanmasına neden olabilir.

Bu nedenle ilk tercih ve hedef bebek veya çocuğun kendi başına uyanması olmakla birlikte uyanma/uyandırılma şekline çocuk, aile ve durum özelinde karar verilmelidir.

Doç. Dr. M. Şükrü PAKSU Çocuk Kliniği

Çocuk Gelişimi Departmanı

Atakum-Samsun

İletişim: 0552 369 06 55